### Wat is mentale agency? Mentale agency is het vermogen om bewust richting te geven aan je eigen denkprocessen in een wereld waarin technologie, informatie en prikkels voortdurend om je aandacht strijden. Het gaat niet alleen om autonomie van denken (zelf nadenken), maar om regie over de condities van dat denken: aandacht, interpretatie, waarden en context. Waar cognitieve autonomie zegt “ik denk zelf”, zegt mentale agency “ik bepaal waarover, hoe en waarom ik denk.” Het is de brug tussen metacognitie (weten dat je denkt) en morele autonomie (weten waarom je denkt zoals je denkt). Mentale agency is het tegenovergestelde van wat technologie ons vaak aanleert: gedachteloos volgen, eindeloos reageren, oppervlakkig verwerken. Het is het vermogen dat maakt dat we _bewust blijven denken, zelfs als de wereld om ons heen steeds sneller denkt dan wij_. %% ### Kerncomponenten - **Aandachtsregie** – het vermogen om te kiezen waar je mentale energie heen gaat (Kahneman, Csikszentmihalyi). - **Interpretatiekracht (duidingskracht)** – de vaardigheid om betekenis te construeren uit overvloedige data (Arendt, Oakley). - **Intentie en waarden** – handelen vanuit een moreel of existentieel kompas (Murdoch, Schwartz, Zuboff). - **Reflectieve afstand** – het vermogen om boven je eigen denkprocessen uit te stijgen (metacognitie). - **Integratie met technologie** – weten wanneer technologie je denken versterkt en wanneer ze het overneemt (Clark & Chalmers, Thompson). ### Belangrijke papers & bronnen - Clark, A., & Chalmers, D. (1998). _The extended mind._ Analysis, 58(1), 7–19. - Arendt, H. (1978). _[[The Life of the Mind]]._ - Zuboff, S. (2019). _The Age of Surveillance Capitalism._ - Oakley, B. et al. (2025). _The Memory Paradox: Why Our Brains Need Knowledge in an Age of AI._ [[oakley2025]] - Kahneman, D. (2011). _Thinking, Fast and Slow._ - Han, B.-C. (2010). _[[De vermoeide samenleving]]._ - Harris, T. & Raskin, A. (2022). _Center for Humane Technology reports._ - Thompson, E. & Varela, F. (1991). _[[The Embodied Mind]]._